دامنه اینترنتی سطح بالا چیست؟

در این مقاله قرار است با مفهوم درست TLD آشنا شویم و برای این منظور نخست باید مفهوم درست دامنه اینترنتی را بشناسیم تا از این طریق با معنای حقیقی دامنه اینترنتی سطح بالا نیز آشنا شویم. پس با من در این مقاله همراه باشید.

دامنه اینترنتی چیست‌؟

چنان‌چه این سوال را از یک وب‌مستر یا فردی آگاه در حوزه آنلاین و وب بپرسید که دامنه اینترنتی چیست؟ می‌تواند سوال عجیبی باشد و باعث تعجب بسیاری از افراد نیز بشود، چون بر اساس یاد گرفته‌های قبلی سوال آسانی به نظر می‌رسد و اختصاص یافتن یک مقاله آموزشی برای پرسشی به این سادگی بسیار عجیب به نظر آید. اما نگاهی عمیق‌تر به این موضوع و بررسی پسوندهای مختلف می‌تواند اطلاعات جدیدی به شما منتقل کند.

پس برای گریز از این قضیه و فهم درست مطالب باید آموخته‌های قبلیمان را کنار گذاشته و با ذهنی پاک این مطالب جدید را فرا بگیریم. بنابراین تمام معانی و تعریفاتی که از نام دامنه (Domain Name) از قبل در ذهنتان داشته‌اید را کلا از ذهن خود پاک کرده و به مطالب این مقاله توجه فرمایید.

دامنه اینترنتی سطح بالا چیست؟

دامنه اینترنتی سطح بالا یا همان TLD مخفف Top Level Domain است که به بالاترین سطح دامنه‌های اینترنتی گفته می‌شود که در محدوده نام و در منطقه ریشه Root Zone قرار گرفته و نصب می‌شود،  و به عنوان پسوند نام دامنه در آخرین بخش دامنه‌های سطح پایین‌تر قرار می‌گیرد. در این بخش سعی می‌کنیم تا با آوردن مثالی آن را ملموس‌تر کنیم. به عنوان مثال .ir یک دامنه سطح بالای کد کشوری یا ccTLD می‌باشد و .com یک دامنه اینترنتی سطح بالای عمومی است. باید بدانیم که دامنه‌های سطح بالا دارای طبقات مختلفی بوده و به حروف بزرگ و کوچک حساس نیستند که در ادامه توضیحات کاملی ارائه خواهد شد. 

ICANN خلاصه شده عبارت Internet Corporation for Assigned Names And Numbers می‌باشد و موسسه اینترنتی نام‌ها و شماره‌های واگذار شده معنی می‌شود. این شرکت بین المللی و غیرانتفاعی که مقر آن در آمریکا و در ایالت کالیفرنیا است، مسئولیت و مدیریت واگذاری آدرس‌های پروتکل اینترنت و نام‌های دامنه را بر عهده دارد.

IANA که خلاصه شده عبارت Internet Assigned Numbers Authority می‌باشد یک دپارتمان از مجموعه آیکان است که آدرس آن iana.org بوده و وظیفه مدیریت منطقه ریشه سامانه نام دامنه (DNS Root) و سرپرستی آدرس‌های پروتکل اینترنت (IP addresses) را بر عهده دارد.

  - Root Zone یا منطقه ریشه:

منطقه ریشه یا (Root ZONE) تمام دامنه های سطح بالای متداولی که وب سایت های اینترنتی از آنها استفاده می‌کنند را در بر می‌گیرد که عبارتند از: تمام دامنه‌های سطح بالای کد کشوری، دامنه‌های سطح بالای رزرو شده، دامنه‌های سطح بالای عمومی و دامنه‌های سطح بالای بین المللی شده. آن‌ها بر اساس نوع پسوند توسط آیانا به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

  - دامنه‌های سطح بالای عمومی gTLD - Generic top-level domain

در سال 1980 میلادی دامنه های سطح بالای عمومی با هفت پسوند (com, .edu, .gov, .int, .mil, .net, .org.) ایجاد شدند که فقط پسوندهای com, .net, .org. برای ثبت توسط عامه مردم جامعه بدون هیچ‌گونه محدودیتی آزاد بود. در سال 2002 میلادی، چهار دامنه سطح بالای (biz, .info, .name, .pro.) و سه دامنه سطح بالای تضمین شده (aero, .coop, .museum.) و در سال 2003 میلادی 6 دامنه سطح بالای تضمین شده (asia, .cat, .jobs, .mobi, .tel .travel.) به این مجموعه اضافه شدند.

  - دامنه‌های عمومی محدود نشده Unrestricted generic TLD

info. مخفف information، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم مردم آزاد بوده و مناسب سایت هایی با موضوعات اطلاع رسانی و پیام‌رسانی است.

net. مخفف network، یک دامنه اینترنتی سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم مردم آزاد بوده و در اصل برای زیربناها و زیر ساخت‌های شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

com. مخفف commercial، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم مردم آزاد بوده و برای مقاصد تجاری و بازرگانی مناسب است.

org. مخفف organization، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم مردم آزاد بوده و در اصل برای سازمان هایی که در موضوع و رده دامنه های سطح بالای عمومی دیگر واقع نمی‌شوند استفاده می‌گردد.

  - دامنه‌های عمومی- انحصاری generic-restricted

name. یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم  مردم آزاد بوده و مناسب سایت های خانوادگی یا اشخاص (individuals) است.

biz. مخفف business، یک دامنه سطح بالای open TLD است که استفاده از آن برای عموم مردم آزاد بوده و مناسب تجارت و کسب و کار  بدون محدودیت است.

pro. مخفف professions است که در ابتدا برای حرفه های مجاز و مجوزدار در سراسر دنیا رزرو شده و با همین کاربری به وجود آمد اما اکنون ثبت آن بدون ارائه مدرک برای عموم مردم آزاد بوده و مناسب حرفه های خاص و ویزه می‌باشد.

دامنه‌های تضمین شده (sponsored TLD-sTLD)

یک دامنه اینترنتی سطح بالای ضمانت شده، دامنه سطح بالای خاصی است که نماینده انجمنی خاص ارائه خدمات آن را برپایه منطقه جغرافیایی، قومیت، تخصص، فن و دیگر موضوعات پیشنهاد شده ضمانت می کند. به عنوان مثال، دامنه سطح بالای .aero توسط شرکت SITA ضمانت شده و ثبت تنها آن برای اعضای صنعت حمل و نقل هوایی محدود است.

cat. دامنه اینترنتی سطح بالای تضمین شده و ویژه زبان و فرهنگ کاتالان /انجمن های فرهنگی و زبان شناسی

edu. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه موسسه های آموزشی پس از دوره متوسطه و نهادهای معتبر آموزشی

asia. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه شرکت ها ، سازمان ها ، اشخاص در مناصط آسیایی و اقیانوس آرام

coop. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه شرکت های تعاونی

aero. دامنه سطح بالای تضمین شده و مناسب ویژه اعضای صنعت حمل و نقل هوایی

jobs. دامنه سطح بالای تضمین شده و مناسب برای استخدام به ویژه مدیران منابع انسانی می باشد

museum. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه موزه ها می باشد

mil. دامنه سطح بالای تضمین شده و منحصرا برای ارتش آمریکا می باشد

gov. دامنه سطح بالای تضمین شده و منحصرا برای دولت آمریکا می باشد

int. دامنه سطح بالای تضمین شده و مناسب برای ثبت توسط سازمان های بین المللی ایجاد شده

mobi. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه مصرف کنندگان و فروشندگان تلفن های همراه می باشد

tel. دامنه سطح بالای تضمین شده و به عنوان کارت ویزیت و پروفایل مشخصات تلفنی شرکت های تجاری و افراد جهت اطلاعات تماسشان

travel. دامنه سطح بالای تضمین شده و ویژه آژانس های مسافرتی هتل داران ، خطوط هوایی  گردشگران می باشد

تمام دامنه های معرفی شده تا این بخش به زبان لاتین و با سیستم کد گذاری اسکی (ASCII) بوده و با محدودیت استفاده از حروف لاتین A  تا Z اعداد 0-9 و کاراکتر - می باشد.

از سال 2012 آیکان این قابلیت را در دامنه های سطح بالا یعنی در سمت راست نقطه نیز ایجاد کرد که با حروفی غیرلاتین هم نوشته شود. (مانند دامنه‌های .ایران و .بازار)

TLD به تنهایی خود یک مبحث بزرگ و پیچیده‌ای است که نیاز به زمان بیشتری برای شناختن همه جوانب آن بوده و انواع مختلفی دارد. 

دامنه سطح‌بالای کد کشوری چیست‌؟

دامنه سطح بالای کشوری یا ccTLD یک دامنه اینترنتی سطح بالاست که برای یک کشور رزرو شده است. همه دامنه‌های سطح بالای کد کشوری با شناسه استاندارد ASCII دارای دو حرف می‌باشد. هر پسوند دو حرفی که شما مشاهده می‌کنید قطعا برای یک کشور یا منطقه خودمختار تعریف شده است. البته برخی از دامنه‌های ccTLD در دنیا با توجه به معنی تجاری که دارند کاربردهای دیگر نیز دارند. به موارد زیر توجه کنید:

ac : مربوط به جزایر آسنسیون است ولی برای دانشگاه‌ها کاربرد دارد.

co : مربوط به کلمبیا می‌باشد که مخفف کمپیانی است. به همین دلیل مورد توجه شرکت‌ها قرار گرفته است.

io : مربوط به قلمروی اقیانوس هند بریتانیا است که در وب‌سایت‌ها بسیار رایج شده است.

it : مربوط به کشور ایتالیاست که به معنی IT است و مورد استفاده برای شرکت‌های مرتبط کاربرد دارد.

tv : مربوط به کشوری است جزیره‌ای در اقیانوس آرام که در رسانه‌های تصویری کاربرد دارد.

و چندین مورد دیگر که در این مقاله اشاره به آنها ضروری نیست. همچنین توجه داشته باشید که قوانین دامنه‌های ccTLD توسط همان کشور تعریف می‌شود و هر کشور می‌تواند با توجه به قوانین همان کشور، قوانین خاصی برای ثبت دامنه‌های ccTLD تعریف کند. به طور مثال ما در ایران امکان ثبت دامنه با کلمه کلیدی TV یا Ghelyan یا Radio را نداریم و برای ثبت باید حتما مجوز از ارشاد کسب شود.

دامنه‌های مرتبه سوم

برخی از ارائه دهندگان دامنه، بر اساس نیاز کاربرهای خود اقدام به ارائه دامنه‌های مرتبه سوم یا Third Level Domain کرده‌اند، به این معنی که دامنه دارای دو پسوند خواهد بود. مانند co.com.

این دامنه‌ها با توجه به نیاز‌هایی که وجود دارد شکل می‌گیرند. به طور مثال در ایران دامنه‌های دولتی به شکل gov.ir. یا دامنه‌های شرکتی به شکل co.ir. ارائه می‌شوند. توجه داشته باشید این دامنه‌ها شرایط ویژه و خاصی برای ثبت دارند. به طور مثال برای ثبت co.ir. باید شما یک شرکت ثبت شده داشته باشید.